بررسی هیدروژئومورفولوژی رودخانه قره و با تاکید بر فرسایش کناری رودخانه

چکیده : فرسایش خاک یکی از بزرگ ترین چالش ها و موارد مورد ابتلا در سطح جهان به شمار می رود. بیش از 90 درصد اراضی زراعی جهان با نرخ فرسایشی بزرگتر از نرخ جایگزینی خاک روبرو هستند. اشکال مختلف فرسایش به ویژه فرسایش آبی هر یک نقش موثری در روند موجود ایفا می کند و در بین اشکال مختلف فرسایش، فرسایش کناری یکی از مهم ترین و موثرترین آنهاست که علاوه بر از بین بردن و تخریب اراضی حاصلخیز حاشیه رودخانه به عنوان مهم ترین منبع غیر نقطه ای آلاینده که رسوبات بسیاری بالایی را تولید می کنند شناخته می شود پیامدهای فرسایش کناری فقط به تولید رسوب محدود نمی گردد بلکه باعث بروز تغییرات و ناپایداری در رودخانه ها ونهایتاَ تغییر الگوی رفتاری رودخانه می گردد لذا جهت مقابله با این پدیده و کاهش اثرات مخرب آن نیاز به شناخت پدیده فرسایش کناری و مکانیزم وقوع آن است. منطقه مورد مطالعه بخشی از رودخانه قره سو، ما بین گیلانده تا سد سبلان به طول حدود 42 کیلو متر می باشد که از نظر مختصات جغرافیایی بین عرض های جغرافیایی 37 درجه و 47 دقیقه تا 39 درجه و 17 دقیقه عرض شمالی و طول جغرافیایی 46 درجه و 20 دقیقه تا 48 درجه و41 دقیقه شرقی قرار دارد.هدف اصلی این تحقیق آشکار سازی وضعیت فرسایش کناری و شناخت عوامل موثر در این ناپایداری و تهیه نقشه خطر به صورت مناطق آسیب پذیر، بحرانی و بسیار بحرانی در محیط arc gis در سه بازه و در سه دوره 2000 و 2013 با استفاده از تصاویر ماهواره ای برای منطقه مورد مطالعه می باشد.بدین منظور مسیر رودخانه از روی تصاویر ماهواره ای سال 2000 و 2013 استخراج گردیدو ضرایب خمیدگی و زاویه مرکزی آن ها محاسبه شد. سپس با همپوشانی لایه های مورد نظر از قبیل فرسایش، لیتولوژی، کاربردی، جاده، بستر طغیانی و شیب مناطق خطر شناسایی و نقشه آنها تهیه گردید. نتایج به دست آمده نشان می دهد که 1) رودخانه به طور میانگین در هر سه بازه در هر دو دوره بر انحنای قوس های خود افزوده و تعداد آن ها افزوده است. 2) مئاندری شدن رودخانه ناشی از سرعت جریان و دبی بالا، لیتولوژی سست به خصوص در بازه اول و شیب می باشد. 3)مناطق خطر در ساحل چپ درصد منطقه بسیار بحرانی بالاتر از ساحل راست است. و ساحل راست در معرض آسیب پذیری بیشتری قرار دارد.